خلاء های قانونی ؛ راهی هموار برای واردات اتوبوس های برقی
روزنامه دنیای اقتصاد در یادداشت ویژه ای مورخ 8 دی ماه 1400 ضمن مصاحبه با جناب آقای مهندس مرادی مدیرعامل شرکت تولید اتوبوس برقی پارسان (شتاب ) نقدی بر چالش های تولید و عرضه اتوبوس برقی انجام داده است .
به نقل از دنیای اقتصاد : یکی از راه‌حل‌های کاهش مضرات استفاده از سوخت‌های فسیلی به ویژه در حمل‌ونقل درون‌شهری جایگزینی آن با انرژی برق است. استفاده از وسایل نقلیه عمومی درون‌شهری مانند اتوبوس‌های برقی به کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها کمک بسزایی خواهد کرد.
خلأهای قانونی؛ راهی هموار برای واردات اتوبوس‌های برقی
یکی از مزیت‌های اتوبوس برقی در کشور این است که این خودروها به لحاظ فناوری نسبت به حمل و نقل بر مبنای موتور احتراقی وابستگی بسیار اندکی به خارج از کشور دارند. در حوزه پیشرانه‌های الکتریکی، کشور ما از توانمندی بالایی در فازهای مختلف از طراحی تا تولید انبوه برخوردار است. شرکت‌های مختلف تولیدی در کشور توان ساخت اجزای خودروهای برقی را دارند و این یکی از مزایایی است که باید روی آن تمرکز شود و به سمت تولید خودروهای برقی در کشور حرکت کنیم. ضمن اینکه اتوبوس‌های الکتریکی مانند انواع دیزلی به تعداد چندانی از قطعات مکانیکی نیاز ندارند. بلکه برخوردار از یک یا دو موتور الکتریکی و سیستم‌های کنترل، شارژ/ دشارژ و انتقال توان مبتنی بر مکانیزم‌های الکترونیک و پاور الکترونیک هستند.
کامبیز مرادی، مدیر عامل «شرکت تولید اتوبوس برقی پارسان» می‌گوید: متاسفانه رویکرد واردات در کشور به شدت قوی است و به نظر می‌رسد هم اکنون به جای تکیه بر توان و ساخت داخل اراده برای واردات خودروهای برقی در قالب‌های مختلف وجود دارد. به علت اینکه ما هنوز در مسیر فرآیند اخذ استاندارد در تولید اتوبوس‌های برقی هستیم به این موضوع استناد می‌شود که هنوز اتوبوس‌های برقی تولید داخل استاندارد نشده و به همین دلیل واردات به صورت SKD یا CKD مجاز شناخته می‌شود که چالش اساسی برای ما محسوب می‌شود. برخی قوانین خلأ دارند و واردکنندگان از این خلأهای قانونی استفاده می‌کنند .
برای اطلاع از مشکلات تولید اتوبوس برقی در کشور با وی گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
مشکلات تولید اتوبوس برقی در کشور چیست؟
خودرو اصولا وسیله حساسی است و تمامی اقشار جامعه مخاطب این حوزه هستند، لذا برای حفظ امنیت شهروندانمان استانداردسازی اولین چیزی است که به جد به آن پرداخته شده، می‌شود و خواهد شد.
خودروهای برقی از همان استانداردهای خودروهای دیزلی یا بنزینی تبعیت می‌کنند به‌علاوه چند آیتم بیشتر. در بخش خودروی احتراقی از سال‌ها قبل زیرساخت‌های لازم به وجود آمده کما اینکه هنوز وابستگی‌های مختصری نیز وجود دارد اما در بخش صرفا الکتریکی کاستی‌هایی وجود دارد که البته با درایت موجود در سازمان ملی استاندارد، وزارت صمت و سایر نهادهای ذی‌ربط در حال پیگیری و رفع موانع است. امروز ما به قطع با درصد بسیار بالایی از داخلی‌سازی، توان تولید محصول اتوبوس برقی را داریم و برای توسعه این مهم به سفارش نیاز داریم، اما متاسفانه رویکرد واردات در کشور به شدت قوی بوده و به نظر می‌رسد هم‌اکنون به جای تکیه بر توان و ساخت داخل اراده برای واردات خودروهای برقی به‌ویژه اتوبوس در قالب‌های مختلف وجود دارد. به علت اینکه ما هنوز در مسیر فرآیند اخذ استاندارد در تولید اتوبوس‌های برقی هستیم به این موضوع استناد می‌شود که هنوز اتوبوس‌های برقی تولید داخل استاندارد نشده و به همین دلیل واردات به صورت SKD یا CKD مجاز شناخته می‌شود که یک چالش اساسی برای ما محسوب می‌شود. برخی قوانین خلأ دارند و واردکنندگان از این خلأهای قانونی استفاده می‌کنند. این در حالی است که ما موضوع اخذ استانداردها را در جریان داریم و کمیته‌های تخصصی پیگیر این موضوع هستند و امیدواریم تا بهمن ماه به نتیجه برسد. در این فاصله نگرانی‌هایی نیز داریم. افرادی که تمایل به واردات دارند در سازمان‌های متولی نیز آنچنان نفوذ دارند که رد این خطر برای ما یک چالش اساسی محسوب می‌شود. دولت باید از ما حمایت کند تا از واردات اتوبوس‌های برقی اجتناب شود. این بدیهی است که قانون با ذات اجراپذیری همیشه خلأ دارد و این تنها مربوط به کشور ما نیست، اما نباید اجازه دهیم عاشقان واردات از این خلأهای قانونی استفاده کنند. اگر یک اراده صلب وجود داشته باشد جلوی واردات گرفته خواهد شد.
به لحاظ قانونی واردات خودروهای برقی حتی مشمول عوارض هم نمی‌شود، اما با آگاهی کارشناسان وزارت صمت اتوبوس الکتریکی از این بند مستثنی است آنچنان که واردات اتوبوس کامل ممنوع است، اما واردات قطعات منفصله برای تولید در قالب CKD مجاز است. این در حالی است که قطعات منفصله اتوبوس زیما تماما در کشور تولید می‌شوند حتی پک باتری مورد نیاز در داخل کشور توسعه داده شده است. به همین دلیل ما مدعی اتوبوس تولید ملی با ضریب داخلی‌سازی حدود ۷۰درصد هستیم که مابقی ۳۰درصد را نیز قادریم با تولید انبوه در کمتر از دو سال به صد درصد برسانیم. یکی از دغدغه‌های تجاری ما همین نکته است که با وجود توان موجود و آمادگی برای تسهیم آن با سایر تولیدکنندگان در کشور نباید زیر بار تولیدی برویم که فقط شیشه و تریم ساخت داخل دارد و بخش فناورانه آن وارداتی باقی بماند.
اتوبوس‌های برقی تولید مجموعه شما حائز چه مشخصاتی است؟
اتوبوس الکتریکی تولید ما با برند «شتاب» ذاتا اولین خودروی برقی کشور محسوب شده و کاملا الکتریکی مبتنی بر باتری بوده و هیبرید نیست. نکته دوم اینکه اولین خودروی ساخت داخل از نظر طراحی و تحقیق و توسعه توسط متخصصان داخل کشور بوده که در آستانه تولید انبوه هستیم. این اتوبوس اولین اتوبوس هم‌سطح (Low-Floor) کشور و همچنین اولین اتوبوس بدنه یکپارچه Monocoque کشور نیز محسوب می‌شود. روال ساخت اتوبوس‌های دیزلی در کشور به گونه‌ای است که شاسی که موتور روی آن سوار است وارد شده و بدنه روی آن قرار می‌گیرد، اما بدنه این اتوبوس یک ماهیت مستقل دارد و دیگر شاسی به معنای قبلی وجود ندارد و روی اکسل‌ها قرار می‌گیرد.
در نتیجه مشارکت مجموعه تولیدی صنعتی عقاب‌افشان و شرکت «مهندسی و ساخت برق و کنترل مپنا» از زیر‌مجموعه‌های «گروه مپنا» مشارکت در تولید اتوبوس‌های الکتریکی با برند «شتاب» شکل گرفته است. این جریان همکاری در قالب تاسیس شرکت جوینت ونچر در سال ۱۳۹۹ ایجاد شد. اولین محصول این شرکت اتوبوسی است به نام «زیما» که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ از آن رونمایی شده و در حال گذراندن مراحل تجاری‌سازی و اخذ استانداردهای آن هستیم و امیدواریم از سال ۱۴۰۱ در شهرهای کشور مورد استفاده قرار گیرد. ما اولین قرارداد را با شهرداری مشهد برای ۱۰ دستگاه از این اتوبوس بسته‌ایم و طی موافقت‌نامه موجود قرار است تا ۱۰۰ دستگاه افزایش پیدا کند. موافقت‌نامه دیگر ما با شهرداری اصفهان منعقد شده تا مراتب تجهیز یک ناوگان ۲۰۰ با زیرساخت مورد نیاز بررسی شود، موافقت‌نامه دیگری با شهرداری شیراز در حال تدوین است و همچنین با شهرداری تهران در حال مذاکره هستیم تا بتوانیم ظرفیت تولید شرکت را در سال آینده از ۲۰۰ به ۵۰۰ ارتقا دهیم.
